Posle završetka Drugog svetskog rata i obnove Republike, Austrija je bila podeljena na četiri okupacione zone – pod upravom Sjedinjenih Američkih Država, Velike Britanije, Francuske i Sovjetskog Saveza.
Prvi nacrt mirovnog ugovora pojavio se 1949. godine, ali su hladnoratovske tenzije između Zapada i Istoka blokirale svaki napredak. U diplomatskim razgovorima između Beča i Moskve 1952. godine prvi put se pojavila ideja o austrijskoj trajnoj neutralnosti – kao garantu da zemlja neće pristupiti NATO savezu. Zapadne sile su u početku bile nepoverljive, ali su kasnije prihvatile taj kompromis.
Moskovski memorandum i povratak nezavisnosti
Ključni trenutak u austrijskoj posleratnoj istoriji dogodio se u proleće 1955. godine, kada je potpisan Moskovski memorandum. Njime je dogovoren princip neutralnosti, čime je otvoren put za potpisivanje Državnog ugovora. Taj istorijski dokument potpisan je 15. maja 1955. u Beču, između ministara spoljnih poslova četiri okupacione sile i austrijskog ministra Leopolda Figla. Ovim činom Austrija je ponovo postala slobodna i suverena država.
Neutralnost kao stub austrijskog identiteta
Samo deset dana nakon potpisivanja ugovora, poslanici svih parlamentarnih stranaka podneli su zajednički predlog za proglašenje neutralnosti. Nacionalni savet ga je jednoglasno prihvatio, ali je odluka formalno doneta 26. oktobra 1955. godine – dan nakon što je poslednji strani vojnik napustio austrijsku teritoriju.
Premijer Julius Raab tada je istakao da zakon o neutralnosti treba da bude usvojen tek kada Austrija bude u potpunosti slobodna, bez ijednog stranog vojnika na svom tlu. Taj simboličan gest označio je kraj okupacije i novi početak austrijske državnosti.
Značenje 26. oktobra
Od tada se 26. oktobar obeležava kao nacionalni praznik Republike Austrije – dan kada je zemlja proglasila svoju večnu neutralnost i obavezala se da neće pristupati vojnim savezima niti dozvoljavati strane baze na svojoj teritoriji.
Za Austrijance, ovaj datum predstavlja mnogo više od državnog praznika: on simbolizuje mir, nezavisnost i nacionalni ponos, vrednosti koje i danas čine temelj austrijskog identiteta.