Beograd, grad na raskršću istoka i zapada, nosi bogatu isloženu istoriju, a jedan od najuzbudljivijih perioda u njegovom razvoju bila je era habzburške vladavine od 1717. do 1739. godine.
Ovaj kratak, ali ključan period, doveo je do transformacije Beograda iz orijentalne varoši u evropski grad sa svim karakteristikama tog vremena.
Za Habzburško carstvo, Beograd je bio od strateškog značaja— ključna tvrđava na Dunavu i bedem hrišćanske Evropeprema osmanskom svetu. Zbog svog geopolitičkog položaja, Beograd je postao središte ne samo vojnih, već i kulturnih iurbanističkih promena. Austrijska vlast investirala je značajnasredstva u preoblikovanje grada, unapređujući njegovefortifikacije i infrastrukturne kapacitete, ali i oblikujući svakodnevni život.
Pročitaj još: Mina Karadžič: Žena koja je ostavila trag
Fortifikacija i arhitektura
Vreme habzburške vladavine je od Beograda napravilo jednoveliko gradilište. Fortifikacije su bile ključne, a sistemzvezdaste tvrđave koji je opasavao grad bio je nešto potpunonovo na Balkanu. Kalemegdanska tvrđava je tada preuređenau modernu utvrdu sa baroknim kapijama i obogaćenazdanjima kao što su Veliki rimski bunar i Veliki barutnimagacin, koji su i danas tihi svedoci tog perioda.
Osim vojnih objekata, u Beogradu su se izgradili i objekticivilne i kulturne namene: palate, kasarne, bolnice, apoteke, pivare, solane, manastiri i škole. U donjem delu grada, naDorćolu, formirani su novi kvartovi, proširene su ulice, a u centru grada su izgrađeni monumentalni trgovi i javni objekti. Zgrade su pretrpele promene u dekoru, zamenjujući prethodniorijentalni uticaj jednostavnijim baroknim elementima, što je dugoročno oblikovalo izgled Beograda. Mreža ulica poputKosančićeve, Topličinog venca i Obilićevog venca prati linijenekadašnjih utvrđenja, dok ulice Cara Dušana i Kralja Petra odražavaju nekadašnju baroknu strukturu grada.
Najstarija kuća u Beogradu
Jedan od najvažnijih spomenika tog doba, koji je opstao krozvekove, je najstarija sačuvana kuća u Beogradu, koja se nalaziu ulici Cara Dušana broj 10. Ova kuća, građena u baroknomstilu između 1724. i 1727. godine, danas je pod zaštitomdržave kao spomenik kulture. Podigao ju je švajcarskiinženjer i pukovnik Nikola Doksat de Morez, koji je bio odgovoran i za obnovu i ojačavanje Kalemegdanske tvrđave.
Ova kuća je pravi primer centralnoevropske trgovačkearhitekture tog vremena, sa radnjama u prizemlju i stambenimprostorima na spratu. Iako su mnoge druge zgrade uništenenakon povratka Osmanskog carstva 1739. godine, kuća naadresi Cara Dušana ostala je kao trajan svedok tog uzbudljivog i dinamičnog perioda u istoriji Beograda.
Promene u svakodnevnom životu
Za Beograđane tog vremena, dolazak Habzburškog carstvaznačio je velike promene u svakodnevnom životu a grad je usvojio i multikulturni koncept evropske metropole, kakav je trebalo da postane. Beograd je postao centar za širenjeevropske kulture, sa lakšim uvozom i razmenom evropskihproizvoda, što je omogućilo i praćenje evropske mode. Međuaristokratijom se naročito primetila promena u modi: muškarci su nosili šešir sa perjem, čizme i ukrasne dugmadina rukavima, dok je glavni modni detalj bio prsten, a do kraja18. veka, i džepni sat sa masivnim lancem. Osim toga, postalisu popularni novi stilovi kulinarstva i serviranja hrane, a međunajzanimljivijim novitetima bili su ukusi koji su se pojavili, poput medenjaka i belog peciva, preteče današnjih kiflica.
Kulturno nasleđe i dalje prisutno
Danas, Beograd je grad u kojem se spaja uticaj istoka izapada. Habzburški period nije samo deo istorije gradskihfortifikacija i arhitektonskih dostignuća, već i priča o evropskoj viziji, modernizaciji i transformaciji grada u evropsku metropolu. Tokom ovog kratkog, ali značajnogperioda, Beograd je postao centar u kojem su se ukrstilirazličiti kulturni tokovi, što je oblikovalo njegovu jedinstvenuličnost. Ove promene, iako sprovodene pre više od dva veka, idalje žive kroz gradsku arhitekturu, običaje i kulturno nasleđe, čineći Beograd ne samo gradom sa bogatom istorijom, već idinamičnu metropolu koja i danas nosi pečat tog evropskognasleđa.
Izvori: Wikipedia, Extinguished Countries